اعتراض دانشجویان به آموزش «هیبریدی» و عقب‌نشینی دانشگاه

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران، مجازی‌کردن کلاس‌های درس دانشگاه‌ها از زمان کرونا باب شد؛ کاری که در آن دوره نه‌تنها معقول و موجه بلکه ضروری به نظر می‌رسید و خواسته‌ی دانشجویان و استادان دانشگاه‌ها بود. اما پس از پایان کرونا تاکنون بارها کلاس‌های درس دانشگاه‌ها به دلایل و بهانه‌های مختلف غیرحضوری شده؛ تاجایی که دیگر درس‌نخوان‌ترین دانشجویان هم به این تصمیمات اعتراض می‌کنند!

پس از اینکه معاونت آموزشی دانشگاه تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که با توجه به «آغاز ماه مبارک رمضان» و «بهره‌مندی از مزایای شیوه‌ی آموزش ترکیبی»، کلاس‌های درس در تمام مقاطع تحصیلی و تمام واحدهای این دانشگاه، از نوزدهم تا بیست‌وهشتم اسفند بصورت برخط (غیرحضوری) برگزار خواهد شد، دانشجویان تلاش کردند از راه‌های مختلف اعتراض خود را به این تصمیم اعلام کنند.

گروهی از دانشجویان روز ابعد از اعلام این تصمیم و دستور تخلیه خوابگاه‌ها از ۱۷ اسفند، با سردادن شعار «آموزش مجازی، نمی‌خوایم! نمی‌خوایم!» در خوابگاه شهید چمران اعتراض خود را نشان دادند؛ گروهی دیگر هم از طریق رسانه و شبکه‌های اجتماعی به این تصمیم واکنش نشان دادند.

کانال «فعالان صنفی و آموزشی مستقل دانشجویی دانشگاه تهران» با انتشار پیام برخی از دانشجویان سعی کرد دغدغه‌های آنان را منعکس کند. یکی از دانشجویان در اعتراض به این تصمیم گفته: «این برنامه رو سال پیشم داشتند. کلی اعتراض کردیم و قشنگ ضایع شدند. اما دوباره امسالم شروع کردن همین داستانو».

او با اشاره به تفاوت تاریخ تحویل خوابگاه دانشجویان کارشناسی با دانشجویان ارشد و دکتری گفته: «تاریخ تحویل خوابگاه دانشجوهای ارشد دکتری رو انداختن همون ۲۴ ام که اونا از باقی ما جدا بشن و معترض نشن».

هرچند برخی از دانشجویان هم از این تصمیم راضی به نظر می‌رسند و معتقدند در هر صورت برخی دانشجویان در هفته‌ی پایانی در کلاس‌ها حاضر نمی‌شوند بنابراین مجازی شدن یا حضوری بودن کلاس‌ها فرقی ندارد، اما دانشجویان خوابگاهی اغلب چنین نظری ندارند. برای آنها مجازی‌شدن کلاس‌ها مساوی است با تعطیلی خوابگاه و نداشتن محل اقامت. یکی از دانشجویان نیز با اشاره به همین موضوع گفته: «برای یه‌عده اینکه دانشگاه مجازی شده یعنی خب حالا یه هفته زودتر میریم خونمون عیبی هم نداره؛ اما برای من و آدم‌هایی مثل من که کم هم نیستیم، بیرون انداختنمون از خوابگاه یعنی بدبختی. ما اینجا فقط درس نمی‌خونیم. اینجا کار می‌کنیم زندگی می‌کنیم. مجازی‌کردن دانشگاه برای ما مثل اینه که بیان خونه‌ی شما، یهو بندازنتون بیرون».

گرچه طبق اطلاعیه دانشگاه تهران، این تصمیم بر اساس بر اساس «مصوبه مورخ نهم بهمن ماه جاری هیأت رئیسه دانشگاه» گرفته شده اما اعلام آن یک ماه طول کشیده و باعث شده دانشجویان شاغل در تهران فرصت کمی برای برنامه‌ریزی و تغییر احتمالی محل اقامتشان داشته باشند «نمیشه که یهو بیاید بگید برگردید شهرتون وقتی قرار هم نبوده همچین انفاقی بیوفته. اونم دم عید». برخی از دانشجویان هم کلاً به دیده‌ی تردید به این قبیل تصمیمات نگاه می‌کنند و معتقدند علت اصلی مجازی‌شدن کلاس‌ها، نه آسایش دانشجویان در ایام ماه رمضان بلکه کاهش هزینه های دانشگاه است:

«واقعا فکر می‌کنید دانشگاه اینکار رو کرده چون راحتی و آسایش من و شما براش مهم بوده؟ ... دانشگاهی که پشیزی براش رفاه و علم و دانش مطرح نیست، استاد اخراج می‌کنه، دانشجوی خارجی می‌گیره بدون اینکه طرف فارسی بلد باشه، استاد بی‌سواد جذب می‌کنه و… اینا می‌خوان هزینه‌‌هاشون کم بشه. ... فرداس که کلا لیسانسمون رو مجازی بدن ماهم خوشحال خونه بمونیم ور دل خانواده که من مدرک دانشگاه تهران گرفتم! نباید کوتاه بیایم. خودمون رو فقط نبینیم. باید جلوی این چیزها وایساد». از این دیدگاه بدبینانه هم که بگذریم، برخی فعالان دانشجویی از دریچه‌ای متفاوت به کل ماجرا نگاه می‌کنند و معتقدند مجازی‌شدن هرازگاهی کلاس‌های درس یعنی سلب حق برابری در آموزش.

یکی از اعضای سابق و فعال شورای صنفی دانشگاه تهران با انتشار نامه‌ای در رسانه‌ها با اشاره به مشکلات این تصمیم برای دانشجویان از جمله تهیه بلیت بازگشت با توجه به شرایط نزدیک به تعطیلات نوروز و برهم خوردن برنامه‌های آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های آموزشی و بخصوص اشتغال برخی دانشجویان، گفته: «زمانی‌ که دانشگاه توانایی ارائه‌ی آموزش حضوری دارد و ضرورتی برای مجازی‌کردن آموزش نیست، مجازی‌شدن دانشگاه یعنی گرفتن حق دانشجو برای آموزش برابر».

این فعال صنفی به نکته‌ی مهمی اشاره کرده که برخی تحقیقات نیز بر آن صحه می‌گذارند؛ هرچند مسئولان دانشگاه تهران این تصمیم را با عنوان «بهره‌مندی از مزایای شیوه‌ی آموزش ترکیبی» اعلام کرده‌اند اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد معایت این شیوه آموزشی بیشتر از مزایای آن است.

برای نمونه پژوهشی که سال ۱۴۰۰ در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی انجام شد، نشان داد از نظر دانشجویان چالش‌های آموزش مجازی بیشتر از فرصت‌هایی است که در اختیار آنها قرار می‌دهد. از منظر دانشجویان 25 چالش برای آموزش مجازی بیان شده که می‌توان آنها را زیر پنج چالش اصلی شامل: مشکلات فنی و زیرساختی، افت کیفیت آموزش، چالش عملکرد استادان در فضای آنلاین، افت عملکرد دانشجویان در آموزش غیر حضوری و فقدان تعامل میان استاد و دانشجو دسته‌بندی کرد.

هرچند دانشگاه تهران در اقدامی در واکنش به گلایه‌ها و اعتراضات دانشجویان، اندکی از تصمیم خود کوتاه آمده و در اطلاعیه‌ای دیگر تصمیم‌گیری برای نحوه‌ی برگزاری کلاس‌های درس در روزهای آخر اسفند را به دانشکده‌ها و واحدهای زیرمجموعه واگذار کرده، اما می‌شود از تصمیم‌گیران دانش‌گاه تهران و دیگر دانشگاه‌ها پرسید این‌همه اصرار برای مجازی‌کردن آموزش برای چیست؟ گویی در سال‌های گذشته برودت هوا، آلودگی یا ماه رمضان وجود نداشته که در یکی دو سال اخیر دائماً خبر غیرحضوری شدن دانشگاه‌ها به دلایل مختلف را می‌شنویم!

ممکن است مسئولان مربوطه رفاه و آسایش و سلامتی دانشجویان را به عنوان دلایل تصمیمات خود اعلام کنند اما به نظر می‌رسد بهتر است دست‌کم بزرگترین دانشگاه کشور یا به عبارتی این دانشگاه «مادر»، با نگاهی به یافته‌های پژوهش‌های علمی، و همینطور در نظر گرفتن شرایط هزاران دانشجوی خود، درباره‌ی «بهره‌مند»کردن گاه‌و‌بی‌گاه دانشجویان از «مزایای» شیوه‌ی آموزش «هیبریدی» تجدید نظر کند تا هم کمتر در روند آموزشی دانشجویان کمتر اخلال ایجاد کند و هم ناچار نباشد بعد از اعلام تصمیمی کارشناسی نشده، به فاصله دو روز از تصمیم خود عقب‌نشینی کند.

گزارشگر : میثم خدمتی