۴۰ هزار پرونده اشتغالزایی آماده پرداخت تسهیلات/ معضل کمبود نیرو در برخی استان ها

 

در پاییز 1402، به میزان 41.5 درصد جمعیت 15ساله و بیش‌تر، از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه سال قبل (پاییز 1401) 0.5 درصد افزایش یافته است.

 

جمعیت شاغلین 15ساله و بیش‌تر در این فصل 24میلیون و 775هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل 706 هزار نفر افزایش داشته است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در پاییز 1402، بخش خدمات با52.1 درصد بیش­‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با 34.2 درصد و کشاورزی با 13.6 درصد قرار دارند.

 

محمود کریمی بیرانوند,‌معاون اشتغال وزارت کار درباره کاهش نرخ بیکاری و جزئیات آن بیان کرده است: معروف‌ترین و مهم‌ترین شاخص سلامت و پویایی بازار کار هر کشوری یا هر استانی و یا هر منطقه‌ای، شاخص نرخ بیکاری است که شاخص نرخ بیکاری از تقسیم جمعیت بیکار بر جمعیت فعال به دست می‌آید جمعیت فعال جمعیتی است که یا شاغل هستند یا بیکار هستند. یعنی جمعیتی که به دنبال کار می‌گردد و یا کار پیدا می‌کند یا کار پیدا نمی‌کند، آن قسمتی که کار پیدا نمی‌کند از جمعیت فعال در واقع تعریفش می‌شود تعریف نرخ بیکاری. پس جمعیتی که اصلاً انگیزه‌ای برای کار پیدا کردن به هر دلیلی ندارد، اصلاً در محاسبه نرخ بیکاری محسوب نمی‌شود به همین خاطر در سراسر دنیا به عنوان یک متغیر اساسی و یک متغیر اصلی برای محاسبه بازار کار در نظر گرفته می‌شود.

 

وی ادامه داد: مرکز آمار ایران تنها مرجع رسمی اعلام نرخ بیکاری فصل پاییز 1402را اعلام کرده‌اند تقریباً 3تا 4 روز پیش بود که یک ساله منتهی به پایان پاییز 1402نشان داد که نرخ بیکاری به کمترین میزان خودش در سال‌های پس از انقلاب رسیده و7.6 درصد رسیده که نسبت به پاییز 1401، کاهشی بوده یعنی از 8.2 درصد پاییز 1401به 7.6 درصد در پاییز 1402رسیده است.

 

بیرانوند با بیان اینکه نرخ مشارکت اقتصادی هم همزمان با کاهش نرخ بیکاری افزایشی بوده گفت: این رقم از 41درصد در پاییز1401 به 41.5 درصد در پاییز 1402 رسیده است. افزایش نرخ مشارکت مهم است و دلیل آن این است که اگر نرخ بیکاری کاهشی باشد، از سوی دیگر نرخ مشارکت هم کاهشی باشد، نمی شود روی آن کاهش نرخ بیکاری حساب کرد. چرا که عده ای تحلیل می کنند که نیروی کار از بازار خارج شده است. اما زمانی که هم نرخ بیکاری کاهشی باشد و هم نرخ مشارکت اقتصادی افزایشی باشد نشان می‌دهد که بازار کار رونق دارد. این اتفاقی است که هم در فصل تابستان رخ داد، یعنی نرخ بیکاری که یک درصد کاهشی بود، نرخ مشارکت اقتصادی هم مجدداً افزایشی بود هم در فصل بهار 1402این اتفاق رخ داد.

 

 معاون اشتغال وزارت کار با بیان اینکه فرآیند بهبود کسب و کار در مسیر خودش است گفت:معمولاٌ‌نرخ بیکاری در پاییز بیشتر از تابستان است. چرا که با توجه به تغییر فصل برخی از کسب و کارها تعطیل می شود. اما در پاییز 1402 شاهد کاهش نرخ بیکاری هستیم. این نرخ در تابستان 7.9درصد بود و در پاییز سال جاری به 7.6درصد رسید. البته مقایسه یک فصل با فصل قبل از خودش به لحاظ کارشناسی درست نیست، یعنی باید هر فصلی با فصل متقارن خودش در سال قبل محاسبه شود. محوری‌ترین متغیری و محوری‌ترین اقدام و سیاستی که در دولت اتفاق افتاد در حوزه اشتغال و کارآفرینی این بود که همه نسبت به اشتغال احساس تکلیف کردند.

 

معاون اشتغال وزارت کار با اشاره به اینکه تسهیل در صدور مجوزهای کسب و کار یکی از اقدامات مهم در حوزه اشتغال بود گفت: در حال حاضر حدود 95درصد مجوزهای مشاغل خانگی به صورت آنی صادر می شود. سال گذشته با تسهیل گری موفق به صدور مجوز برای 218هزار شغل خانگی شدیم. این رقم در مقایسه با دو سال گذشته خودش حدود 100درصد رشد داشته است.

 

 وی در ادامه با اشاره به اینکه یکی از دلایل مهم کاهش نرخ بیکاری را حوزه تامین مالی خواند گفت: در این دولت از ابتدای دولت تا الان چیزی حدود 130هزار میلیارد تومان مخصوص حوزه اشتغال است. در واقع تزریق شده به بازار کار. یک عدد قابل ملاحظه‌ای است و رشد خیلی خوبی محسوب می‌شود.

 

 کریمی بیرانوند با تأکید بر اینکه یکی از موفقیت های دولت در کاهش نرخ بیکاری نظارت سختگیرانه در اشتغال ایجادی است افزود: در سه مرحله بر اشتغال ایجادی کشور نظارت می‌کنیم، نظارت پیامکی، نظارت حضوری و نظارت تلفنی. شغل های ایجاد شده به صورت به روز بررسی می شود و با کد ملی وجود دارند. این آمارها بین استان ها مقایسه می شود و مبنای پرداخت تسهیلات است. مطابق سنتی که در دولت ایجاد شد,‌اول فروردین هر سال تعهد اشتغال هر استان در کارتابل استاندارد وجود دارد.

 

معاو اشتغال وزارت کار با بیان اینکه اقدامات در حوزه آموزش فنی و حرفه ای در دولت سیزدهم چشمگیر بوده است گفت:مجوز ایجاد مراکز آموزشگاه های آزاد فنی و حرفه ای که در گذشته حدود 10ماه طول می کشید, درحال حاضر 3روزه انجام می شود. یعنی شخصی که بخواهد یک آموزشگاهی فنی حرفه‌ای راه بیندازد سه روز فقط زمان لازم دارد .مطابق آمارهای سامانه جستجوی شغلی, بیشترین شغل درخواستی توسط کارفرمایان مربی آموزشگاه های فنی و حرفه ای بوده است. چون تسهیل در صدور مجوز‌های فنی و حرفه‌ای توسط سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای اتفاق افتاده است. این خودش تبدیل به یک کسب و کار شده و الان بیشترین تقاضا را هم روی سامانه جستجوی شغلی همین مربی آموزشگاه است که بتواند در آموزشگاه فنی و حرفه‌ای به تقاضای کارجویانی که می‌خواهند مهارت کسب کنند، پاسخ بدهد

 

وی ادامه داد: مطابق آمار سامانه رصد اشتغال استان‌های مرکزی، هرمزگان، خراسان جنوبی، قزوین و خوزستان 5استان برتر ما هستند، استان‌های مرکزی و هرمزگان بیش از 100رسیده‌اند یعنی به تعهد خودشان رسیده‌اند. استان هرمزگان یک استان دریایی و مرزی است و ظرفیت‌های خیلی خوبی در دولت سیزدهم در این استان فعال شده به علاوه اینکه طرح‌های بزرگی هم در حوزه پتروشیمی در حوزه پالایشگاه در این استان اتفاق افتاده در این استان درحوزه ملوانی اتفاق‌های خوبی رخ داده است. استان مرکزی ما هم جز استان‌های صنعتی کشور محسوب می‌شود، که همواره در واقع ظرفیت اشتغال قابل توجهی دارد.5 استانی هم که به ترتیب با احتساب نظارت پس از ثبت در واقع در نظر بگیریم، استان‌های گیلان، لرستان، تهران، قم و البرز که در واقع کمترین میزان رسیدن به تعهد خودشان پس از نظارت را تا اینجای سال داشته اند. 

 

کریمی بیرانوند درباره میزان تسهیلات پرداختی گفت: قانون بودجه تبصره 18سال 1401بند ب تبصره 16، 1401قانون تبصره 18، 1402و منابع مشاغل خانگی و منابع اشتغال روستایی 5منبعی هستند که با اختلاف‌های عددی خودشان در واقع در بازار کار تزریق می‌شوند. مسئولیت تبصره 18 سال 140و 1402هم کم و بیش به عهده وزارت اقتصاد و دارایی است. قانون بودجه تبصره 1401الان در حال پرداخت است، یعنی منابع در دست دستگاه‌ها قرار گرفته عملکرد تبصره 18، 1401الان در همین الان که با شما صحبت می‌کنم از محل پرداختی تقریباً 10درصد است که عدد پایینی است که انشاالله تا پایان سال، چون همه موانع اداری برطرف شده و فقط بانک‌ها باید یک همتی بکنند و انشاالله پرداخت‌ها بیشتر شود در حوزه اشتغال و همین گونه هم خواهد بود.

معاون اشتغال گفت:از محل بند ب تبصره 16، 1401جز 2بند ب تبصره 16، 1401، 62هزار میلیارد تومان بود که سال گذشته در اختیار استانداران قرار گرفت ، به خاطر اینکه دیر ابلاغ شد سال گذشته با مصوبه شورای اشتغال و دستور رئیس محترم جمهور این منابع تا پایان تیر ماه 1402تمدید شد. همین تمدید باعث شد که از آن 62همت تقریباً 35همت جذب شود، یعنی از منابع پارسال امسال پرداخت می‌شود یعنی ما تا پایان تیر ماه منابع جز 2بند ب تبصره 16را داشتیم از محل استانداران. اولین بار است که منابع اشتغال بخشی به صورت مستقیم در اختیار استاندار قرار می‌گیرد، چون این دولت یکی از شعارهایش این است که تمرکز زدایی بکند و قدرت انتخاب و اختیار را در اختیار استانداران قرار بدهد از محل منابع سهم استانداران سال 1402هم تا کنون50هزار میلیارد تومان تقسیم بندی استانی انجام شده تقریبا روی عملکرد 10درصد است که این‌ها منابع قرض‌الحسنه است. از منابع دستگاهی بند الف تبصره 18، 1402هم برنامه دستگاه‌ها در وزارت اقتصاد تصویب شده و به زودی منابعش واریز می‌شود.

 

وی ادامه داد: قانون اشتغال پایدار روستایی هم تقریباً سه تا 4ماه است که پرداختی هایش متوقف شده است که انشاالله به زودی برقرار خواهد شد و از محل منابع مشاغل خانگی هم ما تا الان حدود 67درصد پرداختی منابع مشاغل خانگی تا کنون پرداخت شده است. علی رغم اینکه برخی از تبصره‌ها باید زودتر اقدام می‌شد و موانع اداری که بود. یکی از دلایلی که مطرح می‌شد این بود که اوراق به جای منابع نقدی تخصیص داده شد فرایند نقدی کردن اوراق توسط بانک‌ها سختی دارد و توسط دستگاه‌ها، ولی به هر ترتیب از اول سال تا الان هیچ یک از روز‌های سال بازار کار ما خالی از منابع و تسهیلات اشتغال نبوده، ولی کم بوده و امیدواریم که تا پایان سال رونق بگیرد و سرعت بگیرد یکی از بازیگران اصلی بدون تعارف عرض می‌کنم بانک مرکزی و بانک‌های عامل ما در رونق بازار کار دولت سیزدهم یکی از نقش‌های اصلی را داشتند. 

 

بیرانوند گفت:یکی از دلایل کاهش روند پرداخت تسهیلات فشاری بود که از تسهیلات فرزند آوری و ازدواج روی بانک ها بود.امیدواریم تا پایان سال اشتغال اولویت اصلی بانک‌ها قرار بگیرد، احیای واحد‌های نیمه فعال بوده بیش از 6000واحد صنعتی خرد و متوسط و بزرگ احیا شده خب این‌ها با همکاری بانک‌ها احیا شده، ولی در این چند ماهه واقعاً عملکرد خوبی نداشتند امیدواریم که تا پایان سال انشاالله عملکرد قابل توجهی داشته باشند. 

 

وی با بیان اینکه یکی از دلایل کاهش پرداخت منابع در سال 1402تخصیص اوراق بود، بدون تعارف اوراق خزانه که برای بودجه سنواتی در نظر گرفته شده زمان بر است. وزارت اقتصاد تا فرایند اداری این را طی کند چند ماه را از دست داده در سال یک روش تامین مالی بود تا الان اینطور اتفاق نیفتاده بوده در حوزه اشتغال کشور که همه دستگاه‌ها و همه بانک‌ها بتوانند هماهنگ شوند، اما بانک‌های عامل امسال در حوزه نهاد‌های حمایتی، چون بار مهمی از اشتغال کشور روی دوش نهاد‌های حمایتی برای دهک‌های 1تا 7ما است. در حوزه سازمان بهزیستی تقریبا روی 65درصد پرداختیم، یعنی بانک‌های عامل که مثلاً کمیته امداد در هشت بانک سهم دارد، سازمان بهزیستی در، هر دستگاهی با بانک‌های مختلف، یک شبکه ماتریسی از بانک‌ها را تشکیل می‌دهد، عرض بنده این است که تا این جا از محل تسهیلات سهم نهاد‌های حمایتی نسبتا عملکرد خوبی بوده، اما از الان روی سامانه جامع تسهیلات اشتغال کشور حدود 40هزار پرونده آماده پرداخت است، از محل 50همت استانداران. یعنی همه مراحل قانونی را طی کرد، 50هزار پرونده شما اگر هر پرونده را دو شغل هم در نظربگیرید، چون تو این پرونده‌ها خرد هست، متوسط هست، بزرگ هست، حتی اگر دو شغل هم در نظر بگیرید، این 50هزار تا پرونده تقریبا صدهزار تا شغل.

 

کریمی بیرانوند افزود: یعنی اگر پرداخت توسط بانک‌های عامل از محل 50همت استانداران انشاالله اتفاق بیفتد، فقط همین پرونده‌های که روی سامانه معروف شده به تک، تسهیلات اشتغال کشور، صدهزارتا شغل به وجود می‌آید، البته یکی از دلایل کم درواقع پایین بودن پرداخت‌های محل 50 همت استانداران واقعا این است که دیر ابلاغ شد، تقریباً یک ماه و نیم از زمان ابلاغ مان می‌گذرد و این فرصت را از ما گرفت از شروع سال و فقط من خواهشم اینجا این است که همراهی بانک‌های عامل از ابتدای دولت در حوزه اشتغال واقعا خوب بوده، غیر از این چند ماه اخیر که تعلل در فرآیند‌های اداری و ابلاغیه‌ها این‌ها هم مزید بر علت شد که بانک های عامل تعیین تکلیف نشوند، من خواهشم این است که محل 50همت استانداران، قانون بودجه تبصره 18 سال 1401، چون کامل و دقیق می‌دانند این‌هایی که بنده عرض می‌کنم چی هست؟ و محل پرداخت نهاد‌های حمایتی کمیته امداد و بهزیستی و بسیج و امثالهم را در اولویت قرار بدهند، البته ما همه این‌ها را در حال مذاکره با بانک مرکزی و خود بانک‌های عامل هم هستیم که این رونقی که شکل گرفته انشاالله ما شاهد رکودش نباشیم و انشاالله تا پایان سال ادامه دار باشد.

 

وی درباره تسهیلاتی که در حوزه اشتغال انحراف داشته است گفت:آن دسته از افرادی که تسهیلاتشان در محل کار استفاده نشده است, دین به حال می شوند،جریمه می‌شوند، با جریمه‌های مختلفی که طبق قانون شورای پول اعتبار بانک مرکزی دارد با این‌ها برخورد می‌شود و در سابقه این افراد بالاخره دیگر یک همچنین کسی نمی‌تواند مراجعه بکند و تسهیلات جدیدی را بگیرد، برای اولین بار آیین نامه نظارت بر اشتغال کشور به امضای وزیر کار و وزیر اقتصاد رسید و به استان ها ابلاغ شد. یعنی در کنار منابع که ما ابلاغ کردیم، نظارت سختگیرانه را هم به استان ها ابلاغ کردیم.

 

معاون اشتغال وزارت کار با بیان اینکه تأمین نیرو در برخی از استان ها به یک معضل تبدیل شده است گفت:در استان هایی مانند یزد, سمنان, آذربایجان شرقیة بوشهر, اصفهان, قیم با کمبود تامین نیرو مواجه هستیم.کارگروهی در استان هایی مانند یزد و سمنان برای حل مساله تامین نیروی کار تشکیل شده است.

 

 نرخ بیکاری فارغ التصیلان در پاییز 1402 حدود 11.1درصد است. این نرخ در پاییز 1401 حدود 12.5درصد بوده است. یعنی یک و نیم درصد تقریبا کاهشی بوده، فاصله اش با نرخ بیکاری میانگین کل کشور هم کمتر از 4درصد است، حدود 3.5 درصد است، در قبل از دولت سیزدهم فاصله بین نرخ بیکاری کل و نرخ بیکاری فارغ التحصیلان تقریبا 5تا6 درصد بوده، این فاصله الان رسیده به 4درصد، 3و5 چهار درصد، یعنی فاصله کم شده، ولی ما به نقطه مطلوب نرسیدیم.

 

 

وی درباره میزان کاریابی ها گفت: حدود 185مجوز کاریابی خارجی در 20استان داریم، ما در همه استان‌های کشور کاریابی خارجی نداریم، در 20 استان تقریبا داریم، چون به تقاضا بر می‌گردد، کاریابی خارجی یک کسب و کار بخش خصوصی است و دولت خودش نمی‌تواند ایجاد بکند، الان متقاضیان کاریابی‌های داخلی و خارجی فرقی نمی‌کند، می‌توانند به درگاه ملی مجوز‌های کسب و کار مراجعه بکنند و از آن طریق درخواست خودشان را ثبت بکنند که منجر به صدور یا عدم صدور مجوز می‌شود، ولی در حال حاضر 185تا تقریبا کاریابی مجاز خارجی داریم که اگر تخلفی در این‌ها صورت بگیرد مطابق با آیین نامه ادارات کل ما، هیئت‌های فنی استانی و هیئت فنی مرکزی برخورد خواهد کرد.